Winterharde tuinvarens, verrassen en verwonderen
Presentatie H.C. Roskam
Iedere voorjaar weer opnieuw ontrollen zich de krullen van varens. En dat al honderden miljoenen jaren lang. En zeer waarschijnlijk zullen er nog vele honderden miljoenen jaren bij komen. Ver nadat de laatste mens het licht heeft uitgedaan op aarde. En niet ondenkbaar is dan, dat diezelfde mens de varens onbedoeld wellicht op andere werelden heeft geïntroduceerd om daar aan een nieuwe evolutie een bijdrage te leveren.
In tegenstelling tot de meeste zaadplanten is het “zaad” van varens, de spore, zo fijn dat het overal in de lucht mee zweeft en zich bv. ook op kleding vasthecht om daar later op een andere plek weer uit te vallen.
Sporen van varens zijn zo klein dat ze met het blote oog nauwelijks te zien zijn en worden in overweldigende hoeveelheden per plant geproduceerd. Van al die miljarden sporen komt maar een heel klein deel tot wasdom tot een echte volwassen varen. Maar ondanks zijn geringe afmetingen is ieder spore een wondertje van vormgeving. Iedere soort heeft weer zijn eigen karakteristieke eigen vorm die alleen maar onder een sterke microscoop te zien is en daardoor kan meehelpen aan de determinatie van een varenplant.
Varens komen, behalve op de polen, overal op aarde voor en hebben de meest bijzondere vormen aan genomen. Van millimeters groot tot tientallen meters hoog. Levend onder water tot in de droogste woestijnen. Groeiend in ijskoude tot soms zelfs in gloeiend hete gebieden. Met kleuren, niet alleen groen, maar soms ook rood tot pimpelpaars. Allemaal met eigen aanpassing aan de verschillende milieus om te overleven. Vele soorten kunnen vaak ook nog in vele variaties voorkomen met de meest bijzondere bladvormen. Bij elkaar zo’n 25.000 soorten en variaties. En iedere dag worden er nog nieuwe soorten bij gevonden. En wist u dat u sommige soorten ook kunt eten?
Fascinerende planten die in het Engeland van de negentiende eeuw een ware varengekte deden ontstaan, vergelijkbaar met de tulpengekte bij ons in de gouden eeuw.
In mijn verhaal zal dit alles en nog veel meer de revue passeren. Wel zal ik in mijn verhaal me concentreren op de winterharde varens die we zeker met de huidige winters in onze tuinen kunnen gebruiken.